Politechnika Krakowska znalazła się wśród założycieli Śląsko-Małopolskiej Doliny Wodorowej. Powołane w Katowicach stowarzyszenie ma na celu wspieranie rozwoju gospodarki wodorowej oraz dążenie do zbudowania gałęzi śląsko-małopolskiego przemysłu wodorowego, w tym opartego o produkcję wodoru w procesie elektrolizy z wykorzystaniem energii pozyskiwanej z instalacji OZE oraz wykorzystanie go w energetyce, transporcie, infrastrukturze i przemyśle. Naukowcy PK od ponad 40 lat prowadzą badania nad wykorzystaniem technologii wodorowych w przemyśle i gospodarce.
Powstawanie dolin (zaplanowano ich w kraju kilka) i rozwój technologii wodorowych stanowi realizację Polskiej Strategii Wodorowej, opublikowanej w grudniu ub. roku. Jest krokiem w stronę innowacyjności i dekarbonizacji polskiej gospodarki. W zebraniu założycielskim śląsko-małopolskiej doliny uczestniczyli przedstawiciele samorządów, biznesu państwowego i prywatnego, instytucji badawczych oraz uczelni (oprócz PK, także Uniwersytetu Śląskiego, Politechniki Śląskiej, AGH). Rektora Politechniki Krakowskiej prof. Andrzeja Białkiewicza reprezentował prof. Marek Brzeżański (na zdjęciu / fot. WM PK), kierownik Katedry Pojazdów Samochodowych Wydziału Mechanicznego PK i jeden z prekursorów tematyki wodorowej w Polsce. – Śląsko-Małopolska Dolina Wodorowa to kolejna z inicjatyw związanych z upowszechnieniem wykorzystania technologii wodorowych w gospodarce, w których jako Politechnika Krakowska uczestniczymy – przypomina prof. Marek Brzeżański. – Powołanie doliny poprzedziły prace nad przygotowaniem „Polskiej Strategii Wodorowej”, w których uczestniczyłem, reprezentując uczelnię. Ich efektem było podpisanie przez PK w październiku 2021 tzw. Porozumienia sektorowego na rzecz rozwoju gospodarki wodorowej. Teraz przystępujemy do inicjatywy, która łączy potencjał intelektualny, biznesowy i polityczny regionów śląskiego i małopolskiego, gotowych do wspierania rozwoju gospodarki wodorowej oraz budowania gałęzi śląsko-małopolskiego przemysłu wodorowego.
Główne cele Śląsko-Małopolskiej Doliny Wodorowej wskazane w statucie nowego stowarzyszenia to m.in.:
- ścisła współpraca na rzecz stworzenia otoczenia biznesowego i technologicznego gospodarki wodorowej w regionie Śląska i Małopolski, w tym opartej o produkcję wodoru, w szczególności w procesie elektrolizy, z wykorzystaniem energii produkowanej z instalacji OZE, jak również opartą na biometanie w procesie reformingu oraz wychwytu dwutlenku węgla;
- wykorzystanie potencjału naukowo-badawczego, w szczególności regionów Śląska i Małopolski, w celu podejmowania m.in. innowacyjnych przedsięwzięć naukowych, technologicznych, przemysłowych oraz projektów inwestycyjnych, których celem jest budowa wspólnych łańcuchów wartości gospodarki wodorowej;
- wspieranie działań biznesowych, np. poprzez tworzenie analiz biznesowych, identyfikację możliwości inwestycyjnych, tworzenie i wdrażanie rozwiązań technologicznych, łączenie i aktywne wspieranie członków stowarzyszenia w realizacji projektów biznesowych, reprezentowanie interesów wszystkich członków lub poszczególnych ich grup w ramach realizowanej przez nich działalności w obszarze gospodarki wodorowej;
- prowadzenie prac naukowo-badawczych, inwestycyjnych i wdrożeniowych, ukierunkowanych na zastosowanie wodoru jako zeroemisyjnego (lub niskoemisyjnego) paliwa w energetyce, w tym poprzez współspalanie wodoru z gazem;
- prowadzenie prac naukowo-badawczych, inwestycyjnych i wdrożeniowych, ukierunkowanych na zastosowanie wodoru jako źródła energii w zeroemisyjnym oraz niskoemisyjnym transporcie;
- podjęcie działań zmierzających do stworzenia na terenie regionów Śląska i Małopolski z wykorzystaniem infrastruktury przemysłowej, optymalnych warunków do prowadzenia działalności gospodarczej w obszarach prowadzących do budowy gospodarki wodorowej, w tym przy wykorzystaniu zasobów, instrumentów i potencjału Agencji Rozwoju Przemysłu S.A., w tym jej katowickiego Oddziału;
- organizowanie i uczestniczenie w dialogu pomiędzy interesariuszami (ekspertami, przedstawicielami instytucji publicznych, przedsiębiorstwami energetycznymi, operatorami i dystrybutorami, a także środowiskiem naukowym), zainteresowanymi działaniami w obszarze gospodarki wodorowej, jak również integracją branży;
- działanie na rzecz ochrony środowiska, w tym propagowanie postaw proekologicznych zwłaszcza wśród młodzieży, przedsiębiorców i społeczności lokalnych, dotyczących w szczególności ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego;
- tworzenie programów edukacyjnych mających na celu kształcenie przyszłych ekspertów od technologii wodorowych oraz rynku wodorowego;
- współpraca na rzecz wykorzystania obecnie istniejącej w regionach infrastruktury członków Stowarzyszenia, w tym skupionej w ramach Centrum Czystych Technologii Węglowych, umożliwiającej rozwój gospodarki wodorowej;
- aktywizacja i stwarzanie warunków na przebranżowienie firm z tzw. otoczenia górniczego – wykorzystanie ich potencjału, zdolności projektowych i wytwórczych;
- podejmowanie działań zmierzających do wykorzystania potencjału naukowo-badawczego regionów, w tym zaimplementowania rozwiązań z zakresu termochemicznego przetwórstwa paliw kopalnych w połączeniu z technologiami CCS, CCU i CCUS, które stanowić będą istotne źródło wodoru w okresie przejściowym.
Naukowcy z Katedry Pojazdów Samochodowych Politechniki Krakowskiej mają bogate doświadczenia w obszarze badań z zastosowaniem wodoru w energetyce i transporcie. Już w latach 80. ubiegłego wieku prezentowali podczas konferencji naukowych w Tokio i Toronto, poświęconych energii wodorowej, referaty dotyczące silników zasilanych wodorem. W 1981 r. ich badania silników spalinowych zasilanych biogazem i wodorem zostały docenione nagrodą ministra szkolnictwa wyższego i techniki. W latach 2012-2016 na Wydziale Mechanicznym PK, pod kierunkiem prof. Marka Brzeżańskiego, realizowany był ze środków europejskich projekt dotyczący wykorzystania odpadowego wodoru do celów energetycznych. – Dzięki pracom badawczym prowadzonym w jego ramach Katedra Pojazdów Samochodowych Politechniki Krakowskiej dysponuje obecnie samodzielnie opracowanym, nowoczesnym systemem wtryskowego zasilania wodorem tłokowych silników spalinowych. System ten został praktycznie zweryfikowany podczas realizacji projektu dot. wykorzystania odpadowego wodoru i w obecnej formie nadaje się do szybkiego wdrożenia np. w silnikach lokomotyw spalinowych, agregatów prądotwórczych, a także – po wykonaniu niezbędnych modyfikacji – do zasilania wodorem tłokowych silników autobusowych. Parametry ekologiczne tłokowych silników zasilanych wodorem są znacząco korzystniejsze w stosunku do zasilania innymi paliwami – wyjaśnia prof. Brzeżański.
Instalacje tego typu będą szczególnie cenne w etapie przejściowym energetycznej transformacji: – Zasilanie silników tłokowych wodorem pochodzącym z różnych źródeł, w tym także na obecnym etapie zanieczyszczonym wodorem przemysłowym, może przynieść w etapie przejściowym wymierne korzyści społeczne i środowiskowe, wynikające z wprowadzenia nowego nośnika energii do gospodarki. Przewiduje się także, że w początkowym etapie rozwoju krajowej strategii wodorowej tego typu układy napędowe będą głównym odbiorcą istniejących zasobów wodoru, co będzie generować popyt na ten rodzaj paliwa i stymulować rozwój sieci stacji dystrybucji wodoru. Docelowo natomiast przewiduje się korzystanie wyłącznie z „wodoru zielonego”, który nie pozostawia tzw. „śladu węglowego” – podkreśla ekspert PK.
Śląsko-Małopolska Dolina Wodorowa została powołana 31 stycznia 2022 r. w Muzeum Śląskim w Katowicach z inicjatywy Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. W zebraniu założycielskim śląsko-małopolskiej doliny uczestniczyli m.in. przedstawiciele władz obu województw, Orlenu Południe, Grupy Azoty, Polenergii, Columbusa, Węglokoksu, Politechniki Śląskiej, Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Krakowskiej, Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Techniki Górniczej Komag, Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla, Głównego Instytutu Górnictwa oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
(mas)