Rektorzy uczelni tworzących Związek Uczelni InnoTechKrak: Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki oraz Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie podpisali porozumienie w sprawie powołania Międzyuczelnianego Centrum Badawczego WODA. Będzie koncentrować swoje działania na jednym z najważniejszych wyzwań XXI wieku, czyli racjonalnym gospodarowaniu zasobami wody.
Międzyuczelniane Centrum Badawcze WODA zostało powołane na mocy statutu Związku Uczelni InnoTechKrak. W ramach prac podejmowanych przez wspólną jednostkę trzech uczelni, realizowane będą badania z dziedziny hydrogeologii, hydrogeochemii i gospodarki wodnej. Prace zmierzają do zintegrowania działań umożliwiających mierzenie i monitorowanie środowiskowego bezpieczeństwa wodnego, redukcji zanieczyszczeń, eliminacji zrzutu ścieków i minimalizacji uwalniania niebezpiecznych substancji chemicznych do środowiska wodnego.
Główne kierunki działań Centrum to:
1. Badania nad kluczowymi aspektami zagrożenia deficytem wody, zagrożeniami naturalnymi i innymi powiązanymi wyzwaniami społecznymi
2. Poprawa i konsolidacja systemów zarządzania zasobami wodnymi, odpornych na zmiany klimatu.
3. Rozwój modeli hydro-ekonomicznych, ukierunkowanych na dążenie do bezpieczeństwa wodnego w Polsce i w różnych częściach świata
4. Zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym
5. Zwiększenie efektywności magazynowania wody
6. Ocena potencjalnych reakcji na globalne zagrożenia poprzez środki łagodzące i adaptacyjne
7. Redukcja zużycia wody przemysłowej i metody ponownego jej wykorzystania.
8. Kształcenie nowej generacji naukowców z umiejętnościami radzenia sobie ze złożonymi globalnymi wyzwaniami przyszłości w zakresie aspektów woda-energia-żywność-klimat.
9. Zmiany klimatu – modele ekologiczne, społeczne i ekonomiczne w obszarze wykorzystania i zarządzania zasobami wodnymi.
– Od 75 lat, niezależnie od panującej mody, na Politechnice Krakowskiej zajmowaliśmy się ilościowymi i jakościowymi aspektami wodnymi. Wychowaliśmy kolejne już pokolenie specjalistów, przygotowanych, by kompleksowo zarządzać wodą, co wobec ekstremalizacji zjawisk klimatycznych staje się czynnikiem kluczowym w przetrwaniu człowieka – mówi prof. Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej. – We współczesnym świecie nie ma jednostki, która specjalizuje się w absolutnie wszystkich obszarach zagadnień, stąd idea, aby połączyć siły krakowskich uczelni i stworzyć wspólne centrum badawcze o najsilniejszym w Polsce potencjale naukowym w szeroko rozumianym obszarze inżynierii i gospodarki wodnej.
Ze strony Politechniki Krakowskiej umowę koordynować będzie dr hab. inż. Stanisław Rybicki, prof. PK, dziekan Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Krakowskiej. Jak wyjaśnia ekspert PK, połączenie sił Politechniki, AGH i Uniwersytetu Rolniczego pozwoli stworzyć podstawy zespołów badawczych, które będą mogły wspólnie realizować kompleksowe projekty, odnoszące się do problemów szeroko pojętego zaopatrzenia ludności w wodę. – Naszym celem było stworzenie silnej międzyuczelnianej jednostki, zdolnej szybko delegować do pojawiającego się tematu grupę ekspertów patrzących na wodę kompleksowo – od jej poboru, poprzez przetwarzanie, badanie, dostarczanie, niezależnie, jakiej wielkości będzie jednostka, która tej wody potrzebuje – wyjaśnia prof. Stanisław Rybicki. – AGH ma wspaniale rozwiniętą analitykę chemiczną, a Uniwersytet Rolniczy jest w polskiej nauce uznanym autorytetem w dziedzinie zaopatrzenia w wodę mniejszych jednostek osadniczych. Politechnika Krakowska – współpracując ze wszystkimi przedsiębiorstwami wodociągowymi w Polsce – ma bazę wiedzy technologicznej, wodociągowej, oczyszczalniowej oraz doświadczenie w rozwiązywaniu codziennych, rzeczywistych problemów związanych z obiektami i urządzeniami do wytwarzania, przetwarzania czy pompowania wody.
Prof. Jerzy Lis, rektor AGH podkreślił: – Integracja krakowskiego środowiska naukowego na rzecz rozwiązywania jednego z najistotniejszych problemów XXI wieku jakim jest dostęp do zasobów wodnych jest naszym wspólnym sukcesem. Z każdej uczelni nad zagadnieniem gospodarki wodnej pracować będą eksperckie grupy, które od wielu lat badają, analizują i wyciągają wnioski dot. tego jak gospodarować tym cennym zasobem w sposób zrównoważony. Interdyscyplinarność powoływanego dziś Centrum z pewnością przyniesie efekty w skali nie tylko lokalnej, ale też ogólnopolskiej.
Ze strony AGH umowę będzie koordynować prof. Barbara Tomaszewska z Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska.
Rektor Uniwersytetu Rolniczego dr. hab. inż. Sylwester Tabor, prof. URK, zwraca uwagę, że Polska należy do grupy państw zagrożonych deficytem wody. – Rocznie na jednego mieszkańca przypada ok. 1600 m3, gdy średnia w Europie jest prawie 3-krotnie większa (4500 m3). Przy tak niskich zasobach, w trakcie suszy wskaźnik ten obniża się do wartości poniżej 1000 m3, co jest już sytuacją dramatyczną, w szczególności dla sektora produkcji żywności. Poważnym problemem jest też bardzo niska retencja. W naszym kraju łączna objętość wody zmagazynowanej w zbiornikach retencyjnych stanowi tylko 6% objętości średniego rocznego odpływu rzek. W tych warunkach musimy liczyć się z zagrożeniem braku wody w naszych domach. Dlatego powołujemy Międzyuczelniane Centrum Badawcze WODA, aby podjąć wyzwania badawcze nad kluczowymi aspektami związanymi z deficytem wody, które nie są domeną jednej dyscypliny naukowej a wielu dyscyplin – są interdyscyplinarne. Jak przedstawiciele nauk rolniczych wiemy jaką rolę w cyklu hydrologicznym odgrywa woda gruntowa i roślinność, która z niej czerpie. W jaki sposób systemy korzeniowe drzew i innych roślin kształtują możliwości retencyjne gleb, czyniąc z niej swoisty akumulator wody. Znamy zagrożenia dotyczące deficytu wody na obszarach wiejskich, warunków jej użytkowania, oczyszczania i technologii ponownego wykorzystania. A przecież to tylko niewielka część zagadnień, które wpisują się w problematykę, wymagającą kompleksowych rozwiązań – zaznacza rektor UR.
Ze strony Uniwersytetu Rolniczego współpracę koordynować będzie dr hab. inż. Leszek Książek, prof. URK z Wydziału Inżynierii Środowiska i Geodezji.
(m)