Świadomość potrzeby rozwijania nauk technicznych i inżynieryjnych pojawiła się w krakowskim środowisku naukowym już na przełomie XVI i XVII w. Wiązała się ona z nazwiskami Stanisława Grzepskiego, autora pierwszego polskiego podręcznika miernictwa, Stanisława Pudłowskiego, badacza uniwersalnej miary długości oraz Jana Brożka - matematyka, lekarza i historyka nauki. Brożek podkreślał w swoich pracach konieczność powiązania rozwoju myśli naukowej z ekonomicznymi potrzebami kraju. Swój pierwszy wykład z zakresu inżynierii wojskowej wygłosił 20 stycznia 1627 r.

 

Na bardziej konkretne koncepcje przyszedł czas 150 lat później, kiedy to w ramach reform krajowej nauki zainicjowanych przez Hugona Kołłątaja, do programu studiów włączono takie przedmioty jak: mechanika, statyka z hydrostatyką, cerometria, hydraulika, hydrografia oraz architektura cywilna i wojskowa. Plany działacza Komisji Edukacji Narodowej były znacznie bardziej ambitne (kadry inżynieryjne Szkoły Głównej Koronnej kształcić miał Tadeusz Kościuszko), jednak wobec zacofania ekonomicznego upadającej Rzeczypospolitej, nie doczekały się rozwinięcia.

 

Przełom nastąpił w 1834 r., wraz z powstaniem Instytutu Technicznego w Krakowie. Szkoła ta prowadziła kształcenie ogólne i zawodowe o zróżnicowanych kierunkach - inżynieryjnym, poligraficznym czy artystycznym. W trakcie ponad 100 lat funkcjonowania, Instytut przechodził zmienne koleje losu, ostatecznie zostając zdegradowanym do stopnia szkoły średniej pod nazwą Państwowej Szkoły Przemysłowej. Nie przeszkodziło to jednak w wykształceniu kilku pokoleń techników o dobrym przygotowaniu zawodowym.

 

Lata niepodległości otworzyły w Krakowie całkowicie nowe możliwości kształcenia inżynieryjnego. w 1921 r. na Akademii Górniczej powstała Katedra Budownictwa i Inżynierii. Jej kierownikiem został prof. Izydor Stella-Sawicki. Z jego nazwiskiem nierozłącznie wiąże się inicjatywa założenia Politechniki Krakowskiej. Droga do jej powstania była jednak długa i usiana licznymi trudnościami.

 

Koniec II wojny światowej przyniósł Polsce zmianę granic, wskutek której Politechnika Lwowska znalazła się na terytorium ZSRR. Utrata najstarszej polskiej uczelni technicznej, ogrom zniszczeń wojennych oraz dokonany przez hitlerowców pogrom kadry naukowej, postawiły przed państwem polskim konieczność wykształcenia nowych pokoleń inżynierów zdolnych do odbudowy kraju. W tej sytuacji prof. Stella-Sawicki wystąpił z koncepcją utworzenia w Krakowie - jedynym ocalałym ośrodku akademickim - wyższej szkoły technicznej. Pomysł spotkał się z poparciem ówczesnego rektora Akademii Górniczej, prof. Walerego Goetla. Wstępną, ustną zgodę wyraził także minister oświaty Stanisław Skrzeszewski.

 

Powstały pod koniec stycznia 1945 r. Komitet Organizacyjny na swą siedzibę pozyskał gmach obecnego Domu Technika przy ul. Straszewskiego 28 oraz budynek „Oleandry” przy ul. 3 Maja 7. Od początku podjęto bardzo intensywne działania organizacyjne. Entuzjazm dla utworzenia uczelni był tak wielki, że rejestrację studentów przeprowadzono nieodpłatnie, w ramach czynu społecznego. Odniesiono także sukces w sferze kadrowo-dydaktycznej, pozyskując dla Wydziału Architektury uznanych w Krakowie architektów: Adolfa Szyszko-Bohusza oraz Jerzego Struszkiewicza. W prace organizacyjne włączyli się także profesorowie byłej Politechniki Lwowskiej - Marian Kamieński oraz Rudolf Śmiałowski.

 

Indeks pierwszego studenta Politechniki KrakowskiejPo prawie 4 miesiącach żmudnej pracy, 31 maja 1945 r. w auli Akademii Górniczej zainaugurowano pierwszy rok akademicki tymczasowo lokalizowanej w Krakowie Politechniki Śląskiej - władze nie były jeszcze przekonane o potrzebie utworzenia dwóch uczelni o podobnym profilu w południowej Polsce. Politechnika Śląska wkrótce przeniosła się do stałej siedziby w Gliwicach, jednak jej kilkumiesięczne funkcjonowanie w Krakowie dało asumpt do utrzymania wykładów w tym mieście.

 

Ostatecznie, dzięki staraniom prof. Sawickiego, 5 października 1945 r. minister oświaty zezwolił na organizację przy AG wydziałów politechnicznych: architektury, leśnego oraz inżynierii lądowej, wodnej i mierniczej. Posiadały one odrębność administracyjną oraz budżetową, a także własny Senat. Mianowany prorektorem prof. Sawicki miał de facto pełną władzę organizacyjną. Stan niepewności prawnej trwał jednak aż do 19 listopada 1946 r. Wtedy to przedstawiciele najwyższych organów państwa wydali dekret o utworzeniu na AG Wydziałów Architektury, Inżynierii i Komunikacji, nazwanych Wydziałami Politechnicznymi. Akt ten posiadał wsteczną moc obowiązującą od 1 kwietnia 1945 r. Ten właśnie dzień uważany jest za datę powstania Politechniki Krakowskiej. W 1947 roku siedziby wydziałów przeniesiono do zaadaptowanych do celów edukacyjnych budynków dawnych koszar im. Króla Sobieskiego (wcześniej arcyksięcia Rudolfa) przy ul. Warszawskiej.

 

Politechnika Krakowska szybko stała się znaczącą uczelnią, najpierw w regionie, a zaledwie kilka lat po swoim powstaniu, na przełomie lat 50. i 60. XX w., już sama włączyła się w proces tworzenia nowych wyższych szkół technicznych w kraju.

 

 

Pełną niezależność Politechnika Krakowska uzyskała 7 lipca 1954 r., kiedy to wieloletnie starania o utworzenie samodzielnej wyższej szkoły technicznej zakończyły się sukcesem - uchwałą Rady Ministrów została ustanowiona Politechnika Krakowska. Pierwszym rektorem został prof. Ludomir Śleńdziński.

 

Politechnika Krakowska szybko stała się znaczącą uczelnią, najpierw w regionie, a zaledwie kilka lat po swoim powstaniu, na przełomie lat 50. i 60. XX w., włączyła się w proces tworzenia nowych wyższych szkół technicznych w kraju: Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Rzeszowie (1963) i Kielecko-Radomskiej Wyższej Szkoły Inżynierskiej (1967), które w 1974 r., przy wsparciu naszej uczelni, zyskały pełny status akademicki przekształcając się w Politechniki - Rzeszowską oraz Świętokrzyską.

 

 

Tableu - pierwsi absolwenci Wydziału Budownictwa Lądowego

Niemal od początku realizowano szeroki program działalności badawczej i współpracy z przemysłem. W jego efekcie do początku lat 70. trzy z czterech wydziałów uzyskały pełne uprawnienia akademickie do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego. W 1966 r. utworzono piąty w kolejności Wydział Chemiczny (dziś Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej). 9 lat później powstał Wydział Transportu (obecny Wydział Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej). Siódmą jednostkę organizacyjną utworzono w 1999 r. był Wydział Fizyki, Matematyki i Informatyki. Przekształcony i funkcjonujący od 2019 r. jako Wydział Inżynierii Materiałowej i Fizyki. Ponadto w strukturze uczelni, również od roku 2019 istnieje nowa jednostka - Wydział Informatyki i Telekomunikacji.

 

Rozporządzeniem Rady Ministrów z 30 września 1976 r. uczelni nadane zostało imię Tadeusza Kościuszki – bohatera narodu polskiego i amerykańskiego, znakomitego inżyniera i twórcy wielu nowatorskich projektów dróg oraz budowli fortyfikacyjnych i hydrotechnicznych.


W czasie 75 lat funkcjonowania Politechnika Krakowska wielokrotnie zmieniała swój program, za każdym razem przystosowując go do aktualnych warunków cywilizacyjnych i potrzeb naukowych. Wraz z rozwojem programowo-dydaktycznym, poprawie ulegała także infrastruktura uczelni. Obecnie Politechnika rozmieszczona jest na dwóch kampusach o łącznej powierzchni 110 ha. Do PK należą także obiekty zabytkowe: budynek przy ul. Kanoniczej 1 w Krakowie oraz dawny pałac królewski w Łobzowie (ul. Podchorążych). W dyspozycji uczelni pozostaje pełnowymiarowa hala sportowa w Centrum Sportu i Rekreacji przy ul. Kamiennej, hala sportowa i korty tenisowe w Czyżynach oraz Ośrodek Sportów Wodnych w Żywcu.

Poza działalnością naukowo-dydaktyczną, Politechnika - jako instytucja użyteczności publicznej - realizuje swoje cele w innych sferach. Poprzez Centrum Zaawansowanych Technologii, mieszczące się w Krakowskim Parku Technologicznym rozwija działalność gospodarczą. W Centrum znajduje zatrudnienie wielu absolwentów PK. Studenci mogą rozwijać swoje zainteresowania artystyczne i sportowe w uczelnianym klubie Akademickim Związku Sportowym czy Studenckim Klubie „Kwadrat”.

W roku akademickim 2019/2020 na Politechnice Krakowskiej kształci się 14 tys. studentów, o których wykształcenie dba 1079 nauczycieli akademickich. Wpisują się oni w sięgającą kilku pokoleń tradycję uczelni, działając na rzecz poprawy kondycji polskiej myśli naukowo-technicznej.